Bu sene Oscar kazanan belgesel, tarafsız hikaye anlatıcılığı nasıl yapılır onu gösteriyor. Steven Bognar ve Julia Reichert'ın hazırladığı film, büyük markalara otomobil camları üreten bir fabrikanın kapanmasıyla başlıyor. Birkaç yıl sonra o fabrika Çinli bir yatırımcı tarafından tekrar ayağa kaldırılmaya çalışılmış ve büyük Fuyao Glass şirketi kurulmuş ve enteresan bir şekilde her şeye tanıklık edilmiş. Film, komple bu süreci içindeymişiz gibi anlatıyor.
Önce bir sürü Amerikalı vatandaşın işsiz kalması, yaşanan maddi ve manevi sıkıntılardan bahsedilirken sonra fabrikanın yeniden açılacağı haberleriyle bir hareketlenme oluyor. İşçi alım süreci, fabrikanın yeniden yapılanması, bu süreçte yönetici tayfanın ve işçilerin düşünceleri. Hatta yeni Çinli patron Cho Tak Wong'un konuşmaları, istekleri... Her şeye tanık oluyoruz.
Bir Netflix yapımı olan bu belgesel bitince hemen arkasından bir röportaj videosu öneriliyor, -bu da ilginizi çekebilir- gibilerinden 10 dakikalık "American Factory: A Conversation with the Obamas". Ondan sonra da Pup Academy (2020) diye bir seslendirmeli köpecik dizisi öneriliyor nedense, hiç ilgimi çekmedi o. Neyse, videoda, belgeselin yönetmeni ikiliyle Obama çifti konuşuyor, hikaye anlatıcılığı şöyle önemli böyle güzel diye; Julia diyor ki "Cho Tak beyfendiye biz böyle bir şey yapmak istiyoruz dediğimizde kesinlikle fabrikanın tanıtımı olmayacağını söyledik, kesinlikle kötülemeye çalışmayacağımızı da söyledik ve bize güvendiler. En kritik toplantılarında bile bizi odadan çıkarmaya gerek görmediler, yanlış bir şey yapmayacağımızı biliyorlardı!" Ve bahsettikleri gibi tarafsız ve yönlendirilmeyen bir anlatım olduğunu görüyoruz filmde. "Ve sizlerin de desteğiyle bu hikayeyi daha çok kişiye izletebileceğiz hayırlısıyla!" diyor Julia. Eski Başkan da "Hala birkaç tanıdığımız var, izletebiliriz evet." diyor, gülüşüyorlar. Sadece ünlü oldukları için reklam kampanyası gibi mi yapmışlar bunu yoksa bir ucundan filme 'yapımcı' unvanıyla mı destek olmuşlar diye baktım künyede isimleri geçmiyor.
Çinli şirket bu işe başlarken Amerikalıları yönetici ve denetimci olarak yerleştiriyor daha çok. İşçiler ise Çinli-Amerikalı karışık. Ama çalışma kültürü çok farklı ve zaman zaman sorunlar çıkıyor. Çinliler için fazla mesai bir rutin, Amerikalılar ise mesai bitince bitsin istiyor. Sendika, sisteme müdehale etmeye çalışıyor ama Cho Tak en baştan beri söylediği gibi "Sendika gibi bir yapının bu fabrikaya girmesi işleri yavaşlatır, başka bir işe yaramaz."
Film bittiğinde Amerikalılar mı haklı Çinliler mi bilmiyoruz çünkü hiç yönlendirilmemiş sadece izlemiş oluyoruz. Çok güzel bir duygu bence, sonu muğlak, sonu seyirciye bırakılmış kurgu filmler gibi. Bence zaman ayrılabilir bir belgesel, hatta bitince bir de o Obamalarla olan videoyu da izleyin tabii. Ama o köpeklerin konuştuğu şeye gerek yok yani..
27 Mart 2020
