J. G. Ballard, Gökdelen romanını okuyup hemen akabinde de filmi High-Rise (2015)'ı izlemiş, çok beğenmiştim. Çarpışma romanı da Gökdelen'den önce yazdığı, Gökdelen'den çok daha fazla konuşulan kitabı ('73 & '75). David Cronenberg yönetimindeki Crash (1996) filmi de yapıldığı dönem olay yaratmış, bir çok sinemada gösterimi yasaklanmış ancak Cannes Film Festivali'nde aldığı Jüri Özel Ödülü sayesinde yasaklanmaması gereken bir değer olduğu anlaşılmış. Ama Oscar'da falan yarıştırmamışlar tabii.
(Bizde de Yılmaz Güney'in bir filmi var sanırım böyle, yasaklanacak denmiş de film kaçak köçek Cannes'da yarışmış, kazanmış, kazanınca da desteklenmek zorunda bırakılmış falan. Neyse şimdi yeri değil.)
James Graham Ballard'ın romanının arka kapağında yazan açıklamada, insanın makina fetişinden, araba sevdasından falan bahsediliyor. Yazar, kitabın önsözünde diyor ki: "... teknolojiye dayalı ilk pornografik roman olduğuna inanıyorum. ... görevi, dikkat çekmek, okuyucusunu zalim, erotik ve ışıltılı bu dünyaya karşı uyarmaktır." Kitabı okumadım ama filmde ortaya konan, daha doğrusu öne çıkan kesinlikle araba sevdası değil, kusurların insanı cinsel açıdan tahrik etmesi gibi duruyor. Bu açıdan bakınca kitapla film farklı açılardan yaklaşmış olabilir mevzuya.
James ve Catherine Ballard çifti (evet, yazar birinci ağızdan anlattığı için hikayeyi, filmde de baş karakter oluyor) evliliklerine ihanet olarak görmedikleri için başkalarıyla ilişkiye girmekten çekinmeyen bir çift. Hatta heyecan olsun diye farklı yollar deneyerek, kamuya açık alanda falan sevişiyorlar. Bir gün James bir trafik kazasına sebep oluyor, karşı şeride geçiyor ve bir araba ona çarpıyor. Kazada karşı arabadaki adam ölüyor ve yanında oturan karısı Helen şok geçiriyor. Kadınla James, bir süre sonra tanışıyorlar ve James bir gün kaza yaptığı arabasına bakmaya gittiğinde orada Helen'i de görüyor. Kazalı arabaya oturup konuşuyorlar ve bir anda ortam onları tahrik ediyor, sevişiyorlar.
Helen, James'i ilginç bir gösteriye götürüyor, ünlülerin trafik kazalarını canlandıran bir ekip. Vaughan ile tanıştırıyor James ve bambaşka bir dünyaya giriyor. Vaughan yaptığı araştırmasını, projesini anlatıyor, o da karısı Catherine'e bahsediyor. Ve başkaları da var.
Etkilendikleri şey, yara izleri, kan sızan kesikler, sakat bacaklar ve bunlara sebep olan parçalanmış, ezilmiş, kırılmış araba kaportası, kaza yeri.. Gerçek kazalar veya sırf tahrik olmak için yapılan kazalar... Aslında etkilenilen şey, kusurlar, yani o şeyi sıradan olmaktan çıkarak şeyler.
Çok romantik bir örnek veriyorum, sevgilinizin yüzüne bakarsınız ve gider sol gözünün altındaki o beni öpersiniz.. O onu özel yapan bir parçadır mesela, birinin bir yara izi varsa ona bakmadan duramazsınız gibi.. Arabalarda da gibip o ezilmiş kaportanın üzerinde elinizi gezdirdiğinizde eşsiz bir dokunuş yaparsınız aslında, başka hiçbir arabada olamayacak bir şeydir o form.
Genel olarak bakıldığında trafik kazalarıyla tahrik olan bir grup manyak görünüyor. Ballard'ın psikanaliz ve gerçeküstücülük kavramlarıyla olan ilişkisi bu eserinde çok net şekilleniyor. Eşsiz dokunuşların ve adrenalinin cinsel tahrik etkisi bu şekilde yorumlanıyor. Yani ortaya atılan 'Araba Sevdası' sloganının altında psikolojik bir alt metin var. Kimse Şahan'ın skeçlerindeki gibi arabaya dayamıyor yani, gerçi bir yerde yapıldı ama onu yapan kız zaten kendinde değildi film boyunca.
James Spader, Holly Hunter, Deborah Kara Unger, Elias Koteas ve Rosanna Arquette'in yer aldığı kadroda herkes birbiriyle sevişiyor. Filme puanım ise 6/10.
12 Ocak 2020
